Glaciale afzettingen

Laatst bijgewerkt: 05-05-2025


Definitie

Glaciale afzettingen zijn sedimenten die zijn getransporteerd en afgezet door gletsjers of het smeltwater ervan.

Omschrijving

Tijdens ijstijden schuurden gletsjers gesteente en ander materiaal van het aardoppervlak, transporteerden dit mee en lieten het elders achter toen het ijs smolt of zich terugtrok. Dit afgezette materiaal, glaciale afzettingen genoemd, kan variëren van fijn slib tot grote rotsblokken (zwerfkeien). De geotechnische eigenschappen van glaciale afzettingen zijn sterk afhankelijk van het materiaal waaruit ze bestaan en de manier waarop ze zijn afgezet. De bodemopbouw in gebieden met glaciale afzettingen kan op korte afstand sterk variëren. Glaciale afzettingen zijn belangrijke indicatoren voor vroegere gletsjeractiviteit en bieden inzicht in vroegere klimaten en landschappen. Ze zijn ook van belang voor de mijnbouw, omdat ze soms waardevolle mineralen bevatten.

Soorten glaciale afzettingen

Glaciale afzettingen worden over het algemeen onderverdeeld in twee hoofdcategorieën: till en gestratificeerde drift. Till (ook wel grondmorene genoemd) is ongesorteerd sediment dat direct door het smeltende gletsjerijs wordt afgezet. Keileem is een voorbeeld van till en bestaat uit een mengsel van leem, zand, grind en grotere keien. Gestratificeerde drift bestaat uit sediment dat gesorteerd en afgezet is door smeltwaterstromen van de gletsjer (glaciofluviale afzettingen). Glaciofluviale sedimenten zijn vaak zand of grind en kenmerken zich door een betere sortering dan till.

Glaciale afzettingen in Nederland

In Nederland zijn glaciale afzettingen voornamelijk te vinden in het noordoosten, oosten en midden van het land, tot grofweg de lijn Haarlem-Utrecht-Nijmegen (de 'Hunlijn'). Voorbeelden van glaciale landschapselementen gevormd door deze afzettingen zijn stuwwallen (zoals de Veluwe en Utrechtse Heuvelrug) en grondmorenes (keileemplateaus). Tijdens verschillende ijstijden, met name het Saalien, heeft landijs grote delen van Nederland bedekt en deze afzettingen achtergelaten.

Gebruikte bronnen: